Description
Digital Data
จิตรกรรมบนภาพพระบฏแผ่นที่ 9 ภาพพระบฏผืนนี้มีอักษรล้านนาที่บริเวณด้านล่างข้างต้นไม้ เขียนไว้ว่า “ต้นมะนาวริพน หน่วยมะนาวริพน” แปลได้ความว่า “ต้นนารีผล” ด้านบนมุมซ้ายบริเวณที่ผ้าขาดหายไป เขียนไว้ว่า “ตเมทานัง เมตตเหตสัตติเกตอนาคะเตกา แท้ดีหลีหมายมี…เถ้าพ่อสี… วงพายนอกหมายมีแม่และน้อง แควไม้ 1 เพื่อจักถวายหื้อ ธัมมเจ้าและปูชารสธัมม เจ้าสันนี้ค่ขอหื้อเป็นอุตุอุบปนิ(สัย) แลเมืองคนมีนิพพานเปนที่แล้ว ขอหื้อมีรูปสมนมกันวัณณอันงามมีเตชะ อันเฉลียวฉลาดอาดรู้ชุเหยื่อชุประกาน” แปลได้ความว่า “ขอให้บุญกุศลและถวายทานของข้าพเจ้าในครั้งนี้ จงเป็นสภาพที่นำมาซึ่งความสิ้นไปแห่งอาสวกิเลส….อุทิศถวายโดย….ผู้เฒ่าสี….และญาติพี่น้อง ที่ได้สร้างภาพพระบฏผืนนี้ เพื่อเป็นพุทธบูชาอันเป็นหนทางสู่นิพพาน และขอให้มีปัญญาอันประเสริฐแก่ท่านทั้งหลายด้วยเทอญ”
ภาพพระบฎผืนนี้นับว่าแปลกกว่าภาพพระบฏชุดอื่นๆที่เคยพบมาในล้านนา เนื่องจากผู้เขียนภาพพระบฏชุดนี้ ยังมีความเข้าใจอย่างถ่องแท้ในเนื้อหารายละเอียดที่แตกย่อย ในเนื้อหาประกอบของพระเวสสันดร ที่เป็นชาดกเรื่องที่ 10 ของทศชาติชาดก และมีความสามารถเขียนจิตรกรรม ที่เล่าเรื่องราวและรายละเอียดที่สอดแทรกลงไป ให้ผู้ชมเกิดอรรถรสไปพร้อมๆกับการเทศน์ธรรมมหาชาติ ภาพพระบฎผืนนี้เป็นเริ่องราวที่ประกอบในกัณฑ์ที่ 4 วนประเวศน์ เป็นภาพของต้นนารีผล
ต้นกำเนิดของนารีผล ตำนานมีอยู่ว่า เมื่อครั้งพระเวสันดรกับพระนางมัทรีพร้อมกับกัณหาและชาลีได้ถูกเนรเทศออกจากนครจึงเดินทางไปสู่ป่าหิมพานต์ และบำเพ็ญเพียร ปฏิบัติธรรมอยู่ที่นั้น ที่ป่าหิมพานต์ มีสัตว์ป่ามากมายอันตรายรอบด้าน ทว่า สัตว์ป่าทั้งหลาย เมื่อได้รับเมตตาจิตจากพระเวสสันดร ก็คลายความดุร้ายลง กลายเป็นมิตร … นอกจากสัตว์ป่าทั้งหลายแล้ว ก็ยังมีดาบส ฤๅษี นักสิทธิ์ วิทยาธร คนธรรพ์ ทั้งหลายอาศัยอยู่ หรือไปมาอยู่เรื่อยๆ พระนางมัทรี ผู้มีรูปร่างโสภา บางครั้งออกหาอาหาร หาผลไม้ตามลำพังคนเดียว หากนักสิทธิ์ วิทยาธร ตลอดถึงฤๅษีมาพบเข้า อาจตบะแตก แล้วล่วงศีลได้ ท้าวสักกะเทวราชได้เล็งเห็นเหตุร้ายนี้แล้ว พระองค์จึงเนรมิตต้นไม้วิเศษไว้รอบทิศ ณ ที่ไกล ก่อนถึงถิ่นแดน อันเป็นที่พำนักของพระเวสสันดรและนางมัทรี รวม 16 ต้น ต้นไม้วิเศษนี้ ออกผลซึ่งมีรูปร่างเหมือนสตรี ผลโตเต็มที่ จะมีทรวดทรงปานสาวงามแรกรุ่น แต่ผิวพรรณ ทรวดทรงองค์เอว รูปร่างหน้าตา งดงามปานเทพธิดา… เมื่อเหล่าบรรดาดาบส ฤๅษี นักสิทธิ์ วิทยาธร คนธรรพ์ ทั้งหลายเดินทางมาพบเข้าจึงพากันไปเด็ดเพื่อเสพสังวาล ทำให้เหล่าบรรดาดาบส ฤๅษี นักสิทธิ์ วิทยาธร คนธรรพ์หมดอิทธิฤทธิ์ลงเนื่องจากผลเสพสังวาลนารีผล ไม่สามารถเหาะไปต่อหรือออกมาได้ ทางเดียวที่จะออกมาก็ต้องบำเพ็ญเพียรใหม่จนแก่กล้าจึงจะออกไปได้ การที่ท้าวสักกะเทวราชเนรมิตต้นวิเศษทั้ง 16 ต้นนี้เพื่อเป็นด่านป้องกันไม่ให้เกิดเหตุร้ายแก่นางมัทรีให้เสื่อมเสียได้ แม้พระเวสสันดรและพระนางมัทรีจะเสด็จออกจากป่ากลับเข้าเมืองไปแล้ว ต้นนารีผลก็ยังคงมีอยู่ในที่นั้นตราบเท่าทุกวันนี้
Physical Data
