Description
Digital Data
TITLE:
น่าน
AUTHOR:
หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์
KEYWORDS:
ควาญช้าง, คัมภีร์ธรรมล้านนา, จิตรกรรมภาพบนปั๊บสา, ช้าง, ต้นมหาโพธิ์, ทิดบัวผัน, น่าน, นุ่งผ้าต้อย, ประวัติศาตร์ล้านนา, ประวัติศาสตร์ลำปาง, ประเทศไทย, ปัํบสา, ภาคเหนือ, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ล้านนา, วัดหนองบัว, หนานบัวผัน, หอภาพถ่ายล้านนา, อำเภอท่าวังผา, เค็ดม้าม
DESCRIPTION:
ภาพปั๊บสาวัดหนองบัวคู่ที่เจ็ดด้านหลัง
ภาพลายเส้นในปั๊บสาคู่ที่เจ็ดด้านหน้านี้จะวาดลงบนปั๊บสาด้วยกันสองคู่ มีภาพลายเส้นน่าจะเป็นตอนพระบรมโพธิสัตว์ (พระพุทธเจ้าก่อนบรรลุธรรม) ได้เสด็จไปประทับใต้ต้นมหาโพธิ์ในเวลาเย็น และนั่งสมาธิกำหนดจิตเจริญสมาธิภาวนา เพื่อการบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณ แต่จิตของพระองค์ แทนที่จะคิดไปในทาง โลกุตตรธรรม กลับหันไปคิดถึง โลกิยสุข แต่เมื่อครั้งอยู่ครองเรือน ในหนหลัง และผู้แต่งปฐมสมโพธิกถา ได้แสดงการผจญในโลกิยสุขของพระบรมโพธิสัตว์โดยใช้การผจญของมารเป็นสัญญลักษณ์ ดังนี้ว่าเป็น พระยาวัสสวดีมารซึ่งคอยติดตามพระองค์อยู่ จึงเข้าขัดขวาง โดยขี่ช้างคิรีเมขล์ นำเหล่าเสนามารจำนวนมากเข้ามารบกวน หวังให้พระองค์เกรงกลัวจะได้ลุกขึ้นเสด็จหนีไป แต่พระองค์ก็ยังประทับนิ่งเป็นปกติโดยมิได้ทรงหวั่นไหว
ในภาพลายเส้นบนปั๊บสาวัดหนองบัวบนหน้านี้ได้วาดพระบรมโพธิสัตว์ก่อนที่จะบรรลุธรรมเป็นพระสัมมาพระพุทธเจ้า ในท่านั่งขัดราบสมาธิอยู่ใต้ต้นไม้ใหญ่ โดยด้านหน้าวาดมีพระยาวัสสวดีมารขี่ช้างคิรีเมขละในท่าไสช้างที่ต้องการทำให้พระบรมโพธิสัตว์ได้ตกใจเสด็จหนีไป เพื่อเข้ามาขัดขวางมิให้พระบรมโพธิสัตว์ได้บรรลุถึงโสดาบัน เครื่องทรงของพระบรมโพธิสัตว์มีการสวมกระบังหน้ามีกรรเจียกคือเครื่องประดับหูมีรูปเป็นกระหนก ใช้ประกอบกับพระมหามงกุฎ พระชฎา หรือรัดเกล้า และสวมกรองศอทับบนเสื้อแขนยาว มีทับทรวงและสายสังวาลสะพายแล่ง สวมพาหุรัดที่ต้นแขน นุ่งสนับเพลาคือกางเกงขายาวประมาณครึ่งแข้งมีผ้าห้อยหน้าหรือชายไหวระหว่างชายแครง มีแถบผ้าปลายงอนหุ้มปลายขากางเกงทั้ง ๒ ข้าง นุ่งโจงทับ ปัจจุบันยังหมายถึงกางเกงด้วย, ราชาศัพท์ใช้ว่า พระสนับเพลา ไม่ทรงสวมฉลองพระบาท นอกจากนี้ในปั๊บสาหน้านี้ภาพของพระบรมโพธิสัตว์นอกจากใช้หมึกดำลงลายเส้นแล้วยังลงหมึกแดงลงไปอีกด้วย
ส่วนการแต่งกายของพระยาวัสสวดีมารคือไม่สวมเสื้อใว้ผมสั้นมีการนำผ้าขาวมาโพกศีรษะ นุ่งผ้าพื้นสีเรียบผืนเดียวที่เรียกว่านุ่งแบบ “นุ่งผ้าต้อย”หรือ“เค็ดม่าม”โดยจะม้วนผ้าเป็นเกลียวสอดระหว่างขาเป็นการนุ่งแบบเดียวกับการถกเขมรหรือโจงกระเบน ในมือถือขอสับช้าง
ภาพลายเส้นในปั๊บสาคู่ที่เจ็ดด้านหน้านี้จะวาดลงบนปั๊บสาด้วยกันสองคู่ มีภาพลายเส้นน่าจะเป็นตอนพระบรมโพธิสัตว์ (พระพุทธเจ้าก่อนบรรลุธรรม) ได้เสด็จไปประทับใต้ต้นมหาโพธิ์ในเวลาเย็น และนั่งสมาธิกำหนดจิตเจริญสมาธิภาวนา เพื่อการบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณ แต่จิตของพระองค์ แทนที่จะคิดไปในทาง โลกุตตรธรรม กลับหันไปคิดถึง โลกิยสุข แต่เมื่อครั้งอยู่ครองเรือน ในหนหลัง และผู้แต่งปฐมสมโพธิกถา ได้แสดงการผจญในโลกิยสุขของพระบรมโพธิสัตว์โดยใช้การผจญของมารเป็นสัญญลักษณ์ ดังนี้ว่าเป็น พระยาวัสสวดีมารซึ่งคอยติดตามพระองค์อยู่ จึงเข้าขัดขวาง โดยขี่ช้างคิรีเมขล์ นำเหล่าเสนามารจำนวนมากเข้ามารบกวน หวังให้พระองค์เกรงกลัวจะได้ลุกขึ้นเสด็จหนีไป แต่พระองค์ก็ยังประทับนิ่งเป็นปกติโดยมิได้ทรงหวั่นไหว
ในภาพลายเส้นบนปั๊บสาวัดหนองบัวบนหน้านี้ได้วาดพระบรมโพธิสัตว์ก่อนที่จะบรรลุธรรมเป็นพระสัมมาพระพุทธเจ้า ในท่านั่งขัดราบสมาธิอยู่ใต้ต้นไม้ใหญ่ โดยด้านหน้าวาดมีพระยาวัสสวดีมารขี่ช้างคิรีเมขละในท่าไสช้างที่ต้องการทำให้พระบรมโพธิสัตว์ได้ตกใจเสด็จหนีไป เพื่อเข้ามาขัดขวางมิให้พระบรมโพธิสัตว์ได้บรรลุถึงโสดาบัน เครื่องทรงของพระบรมโพธิสัตว์มีการสวมกระบังหน้ามีกรรเจียกคือเครื่องประดับหูมีรูปเป็นกระหนก ใช้ประกอบกับพระมหามงกุฎ พระชฎา หรือรัดเกล้า และสวมกรองศอทับบนเสื้อแขนยาว มีทับทรวงและสายสังวาลสะพายแล่ง สวมพาหุรัดที่ต้นแขน นุ่งสนับเพลาคือกางเกงขายาวประมาณครึ่งแข้งมีผ้าห้อยหน้าหรือชายไหวระหว่างชายแครง มีแถบผ้าปลายงอนหุ้มปลายขากางเกงทั้ง ๒ ข้าง นุ่งโจงทับ ปัจจุบันยังหมายถึงกางเกงด้วย, ราชาศัพท์ใช้ว่า พระสนับเพลา ไม่ทรงสวมฉลองพระบาท นอกจากนี้ในปั๊บสาหน้านี้ภาพของพระบรมโพธิสัตว์นอกจากใช้หมึกดำลงลายเส้นแล้วยังลงหมึกแดงลงไปอีกด้วย
ส่วนการแต่งกายของพระยาวัสสวดีมารคือไม่สวมเสื้อใว้ผมสั้นมีการนำผ้าขาวมาโพกศีรษะ นุ่งผ้าพื้นสีเรียบผืนเดียวที่เรียกว่านุ่งแบบ “นุ่งผ้าต้อย”หรือ“เค็ดม่าม”โดยจะม้วนผ้าเป็นเกลียวสอดระหว่างขาเป็นการนุ่งแบบเดียวกับการถกเขมรหรือโจงกระเบน ในมือถือขอสับช้าง
PUBLISHER:
หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์
OTHER CONTRIBUTORS:
หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์
DATE:
07/02/2558
RESOURCE TYPE:
ปั๊บสา (คัมภีร์ธรรมล้านนา)
FORMAT:
Image/jpeg
RESOURCE IDENTIFIER:
คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิหอภาพถ่ายล้านนา ในกำกับของกรรมการอำนวยการหอภาพถ่ายล้านนา
SOURCE:
ปั๊บสา (คัมภีร์ธรรมล้านนา)
LANGUAGE:
ไทย/อังกฤษ
RELATION:
–
COVERAGE:
วัดหนองบัว อ.ท่าวังผา จ.น่าน ภาคเหนือ ประเทศไทย
RIGHT MANAGEMENT:
หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์
Physical Data
COLLECTION NAME:
น่าน
IMAGE CODE:
DC_MR_02_29_20191008_MR29-02.1_18
SUBJECT AGE:
–
CATEGORY:
จิตรกรรมบนปั๊บสา (คัมภีธรรมล้านนา)
PROVENANCE:
ศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์
COVERAGE:
ORIGINAL SIZE:
85.5 x 140 cm
DIGITAL SIZE:
2998 x 4642 Pixels
