Description
Digital Data
ภาพเขียนบริเวณด้านล่างระหว่างหน้าต่างและประตูทางเข้าของมุขด้านทิศเหนือฝั่งตะวันตก เขียนเรื่องราวตอนกำเนิดคัทธณะกุมาร โดยเนื้อเรื่องมีอยู่ว่า เมื่อพระโพธิสัตว์ถึงเวลาต้องมาขจัดทุกข์เข็ญให้มวลมนุษย์เพื่อสั่งสมบารมี ตามธรรมเนียมถือเป็นหน้าที่ของพระอินทร์ที่ต้องจัดการทุกอย่างให้บรรลุตามเป้าหมาย ณ เมืองศรีษะเกษมีหญิงหม้ายคนหนึ่งสามีตายตั้งแต่ยังสาว จนอายุเข้าวัยกลางคน เเละนางยังเป็นแม่นมของพญาศรีษะเกษ ทั้งยังเป็นผู้สอนให้หญิงชาวเมืองทั้งหลายทอผ้า เย็บปักถักร้อย ให้มีลวดลายสวยงาม หญิงหม้ายเป็นที่รักของคนทั่วไปต่างพึ่งพาอาศัยเกื้อกูลกันตลอดมา ครั้นถึงช่วงฤดูกาลทำนา ชาวเมืองก็แบ่งกล้าข้าวแก่หญิงหม้าย นางก็เพียรปฏิบัติดูแลที่นาของตนทุกวันมิได้ขาด จนข้าวงามเกินผู้คนในแถบนั้น กระทั่งพระอินทร์ได้เห็นถึงความเพียรของนางก็เกิดความคิดที่จะช่วยเหลือ
ครั้นนั้นมีเทพบุตรองค์หนึ่งจะมีอายุจะครบสิ้น จึงให้เทพบุตรนั้นลงไปเกิดโปรดสัตว์มนุษย์ พระอินทร์จึงแปลงลงมาเป็นพญาช้างเผือกตระกูลฉัททันต์ เข้าไปเหยียบย่ำที่นาของหญิงหม้ายจนเสียหาย และทิ้งรอยเท้าช้างไว้ 1 รอย ในรอยนั้นมีน้ำขังอยู่ ครั้นเมื่อหญิงหม้ายออกมาดูที่นาของตน ก็เกิดความแปลกใจเพราะมีที่นาของตนเท่านั้นที่ช้างเข้ามาทำความเสียหาย จึงเสียใจแล้วเดินร้องไห้ตามรอยเท้าช้างไป ครั้นเกิดกระหายน้ำ จึงเเลเห็นรอยเท้าช้างรอยหนึ่งมีน้ำใสสะอาดขังอยู่เต็ม ด้วยความกระหายจึงได้ดื่มกินน้ำที่ขังอยู่ในรอยเท้าช้างนั้นจนอิ่ม พลันก็เกิดกำลังแรงคล้ายตนเองเป็นสาว แล้วเดินทางกลับบ้านไป ต่อมาไม่นานนักนางก็ตั้งครรภ์
ถัดมาเป็นภาพเขียนกลางภาพ บริเวณเสาวิหาร เขียนภาพพระอินทร์ที่เสด็จลงมาจากสรวงสวรรค์ เพื่อแปลงกายเป็นช้างเผือกตระกูลฉัททันต์ ในบริเวณนี้มีอักษรล้านนาเขียนกำกับอยู่ อ่านได้ความว่า “พระ…อินลงมา…ละมิดเป็นช้างไปกินนาญ่าแม่หม้ายนั้นแล” แปลได้ประมาณว่า “พระอินทร์แปลงกายลงมาเป็นช้าง ไปเหยียบย่ำกินข้าวที่นาของหญิงหม้าย”
ถัดไปเป็นภาพเขียนบนิเวณด้านล่างขวาสุดข้างประตูทางเข้า เขียนภาพช้างเผือกตัวหนึ่ง ซึ่งเป็นช้างเผือกตระกูลฉัททันต์ที่พระอินทร์แปลงกายลงมา ถัดไปภาพเขียนข้ามไปเล่าเรื่องในบริเวณด้านล่างสุดข้างหน้าต่าง เป็นภาพของช้างเผือกร่างแปลงของพระอินทร์ ขณะกำลังเหยียบย่ำแปลงนาของหญิงหม้าย
ถัดขึ้นไปบริเวณด้านบน เป็นภาพของหญิงหม้ายที่กำลังเดินร้องไห้ไปตามทาง เนื่องจากช้างเข้ามาเหยียบย่ำนาของตนจนเสียหาย ในบริเวณนี้มีอักษรล้านนาเขียนกำกับอยู่ อ่านได้ความว่า “เมื่อแม่หม้ายมาเห็นช้างเหยียบย่ำมากินข้าวในนาของตน ก็เสียใจร้องไห้ออกมา”
ถัดมากลับมาเล่าเรื่องต่อที่กลางภาพ บริเวณเสาช่วงล่างสุด เป็นภาพของหญิงหม้ายที่ร้องไห้เสียใจ จึงเดินตามรอยเท้าช้างไป ครั้นเกิดกระหายน้ำ จึงเเลเห็นรอยเท้าช้างรอยหนึ่งมีน้ำใสสะอาดขังอยู่เต็ม ด้วยความกระหายจึงได้ดื่มกินน้ำที่ขังอยู่ในรอยเท้าช้างนั้นจนอิ่ม พลันก็เกิดกำลังแรงคล้ายตนเองเป็นสาว แล้วเดินทางกลับบ้านไป ต่อมาไม่นานนักนางก็ตั้งครรภ์
Physical Data
