วัดหนองบัว ทิศใต้ช่องที่ 1-2-3(กัณฑ์ที่ 9)1.2

หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

ภาพเขียนจิตรกรรมบริเวณระหว่างหน้าต่างช่องที่ 1 และหน้าต่างช่องที่ 2 เขียนเรื่องราวในกัณฑ์ที่ 9 ตโยเสฏฐีธิตาเปสนกัณฑ์ ในส่วนแรกของกัณฑ์นี้ เป็นเรื่องราวของเศรษฐี 5 ตระกูลได้รับความเดือดร้อน เหล่าญาติลูกหลาน บ่าวไพร่รวมถึงสัตว์เลี้ยงต่างๆได้ถึงความพินาศ เกิดวิบัติด้วยโรคภัย จึงหารือกันถึงหนทางการแก้ไขความเดือดร้อนนี้ และได้ยินมาว่ามีบุรุษผู้หนึ่งมีฤทธาอัศจรรย์ ใครถามสิ่งใดย่อมบอกได้ดุจตาเห็น พวกเราควรไปถามดู” กระนั้นจึงพากันไปพบเจ้าจันทคาธ ที่อาศัยอยู่กับพวกกรมช้าง เมื่อเจ้าจันทคาธทรงทราบความจากเหล่าเศรษฐีทั้ง 5 ตระกูล จึงบอกเศรษฐีทั้ง 5 ไปว่า “ในที่ใกล้เรือนของพวกท่านมีขุมทรัพย์ใหญ่ขุมหนึ่ง พวกภูตที่รักษาเกิดอดอยาก ได้พากันเบียดเบียนคนและสัตว์” ได้ยินเช่นนั้นเศรษฐีทั้ง 5 จึงไหว้วานให้เจ้าจันทคาธช่วยขับไล่ภูตเหล่านั้นเสีย ได้ยินเช่นั้นเจ้าจันทคาธจึงบอกให้เศรษฐีทั้ง 5 จงเอาเนื้อสดไปวางไว้ที่ขุมทรัพย์แล้วมาบอกเรา  เมื่อเศรษฐีทั้ง 5 กระทำตามที่เจ้าจันทคาธบอกแล้ว จึงกลับไปแจ้งแก่เจ้าจันทคาธ มหาบุรุษผู้มีฤทธาจึงถือพระขรรค์แก้ว แล้วเสด็จออกไปที่ตั้งขุมทรัพย์ ทอดพระเนตรเห็นพวกภูตกำลังกินเนื้อนั้นอยู่ จึงชักพระขรรค์ออกแกว่ง ด้วยฤทธาของพระขรรค์เหล่าภูตผีจึงพากันหนีไปในที่สุด

ภาพเขียนจิตรกรรมภาพนี้ยังเขียนเรื่องราวที่เศรษฐีทั้ง 5 ตระกูล ได้ทำการนิมนต์พระภิกษุ มาพิธีขับไล่ภูตผี

บริเวณด้านบนของภาพมีภาษาล้านนาเขียนกำกับอยู่ อ่านได้ความว่า “เจ้าจันทคาธหื้อ..” เขียนอยู่บนต้นครัวทาน “ …ลันฯธา…” อาจจะหมายถึง “ตัฯนฯธา ต้นธาน” ที่แปลความได้ว่า “ต้นครัวตาน” และบริเวณด้านขวา อ่านได้ความว่า “เจ้าจันทคาธปัดผีกะ” 

ส่วนรูปแบบการแต่งกายของเจ้าจันทคาธนั้น รับวัฒนธรรมการแต่งกายแบบชายชาวกรุงเทพ คือ สวมเสื้อคอตั้งแขนยาว นุ่งโจงกระเบนมีผ้าคาดบริเวณเอว ไว้ผมทรงมหาดไทย มือข้างหนึ่งอุ้มพระขรรค์วิเศษ และถือถ้วยน้ำมนต์ อีกมือถือกิ่งไม้ สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นใบส้มป่อย ซึ่งมีเล่าขานในนิทานนิยายปรัมปรา คล้ายว่าในเรื่องผีๆ ที่มีคนสรรค์แต่งขึ้นมาหลายต่อหลายบทตอน เช่น หมอผีทำพิธีไล่ผี หมอพื้นบ้านใช้ทำเป็นน้ำมนต์อาบสะเดาะเคราะห์คนป่วยไข้ คนไทยหลายเผ่าใช้เป็นปัจจัยในการขจัดปัดเป่าเคราะห์กรรมอัปมงคล เป็นต้น 

ส่วนหญิงที่นั่งอยู่ทั้ง 3 คนสวมเครื่องแต่งกายแบบหญิงในล้านนา คือนำผ้าแถบสีเรียบมาห่มเฉียงแบบสไบหรือคล้องทิ้งชายไปด้านหลังเรียกว่า “สะหว้ายแหล้ง” หรือ “เบี่ยงบ้าย” นุ่ง “ซิ่นป้อง” เป็นรูปแบบเฉพาะที่พบได้แต่ในเมืองน่านเท่านั้น ไว้ผมมุ่นมวยเรียกว่าเกล้าแบบ “ตั้งเกล้า” และ “วิดว้อง” ไว้กลางศีรษะ  เจาะหูใส่ “ลานหู” มีลักษณะเป็นแผ่นใบลาน แผ่นเงิน หรือทองคำ นำมาม้วนแล้วใส่เข้าไป และไม่สวมรองเท้า

หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

จิตรกรรมฝาผนัง

Image/jpeg

คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิหอภาพถ่ายล้านนา ในกำกับของกรรมการอำนวยการหอภาพถ่ายล้านนา

จิตรกรรมฝาผนัง

ไทย/อังกฤษ

หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

000

รองศาสตราจารย์กันต์ พูนพิพัฒน์

000