วัดหนองบัว ทิศเหนือช่องที่ 7(กัณฑ์ที่ 4 ตอนต้น(1.7))

Description

Digital Data

TITLE:
น่าน
AUTHOR:
หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์
KEYWORDS:
DESCRIPTION:

ภาพเขียนจิตรกรรมบริเวณมุมบนสุดของผนังด้านทิศเหนือ เขียนเล่าเหตุการณ์ครั้นเมื่อขบวนราชรถของพระกุมารี สุชาตดึงสา มาถึงยังอุทยาน จึงเดินเข้าไปชมหมู่มวลดอกไม้ในอุทยาน เเละเดินเข้าใกล้ต้นไม้ต้นหนึ่ง ณ ต้นไม้ต้นนั้นมีงูเห่าดำตัวหนึ่งอยู่ เเละพุ่งเข้ากัดพระนางจนล้มลง เเละสิ้นพระชนม์ในเวลาต่อมา

 ในบริเวณนี้มีภาษาล้านนาเขียนกำกับอยู่บริเวณด้านซ้ายมือของต้นไม้อ่านได้ความว่า “พุทโธหลวงไบ้หลวงงาว” แปลได้ว่า “พุทโธ งูมีขนาดใหญ่มาก” และบริเวณด้านขวามือของต้นไม้อ่านได้ความว่า “งูขบนางสุจจาฅ” แปลว่า “งูกัดนางสุชาตดึงสาตาย”  

ในภาพพระนางสุชาตดึงสาแต่งกายแบบหญิงในราชสำนักล้านนา คือ นำผ้าแถบสีเรียบมาห่มเฉียงแบบสไบ หรือ คล้องทิ้งชายไปด้านหลัง คือนำผ้าแถบสีเรียบมาห่มเฉียงแบบสไบ หรือคล้องทิ้งชายไปด้านหลัง เรียกว่า “ห่มผ้าสะหว้ายแล่ง”หรือ “เบี่ยงบ้าย” ในภาษาล้านนา นุ่ง “ซิ่นตีนจกคำ” คือซิ่นตีนจกทองคำ เป็นซิ่นที่นิยมสวมใส่ในหมู่เจ้านายฝ่ายหญิงในล้านนา 

ซิ่นตีนจกคำในภาพเป็นซิ่นที่มีรูปแบบเฉพาะซึ่งถือรูปแบบผ้าซิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ของเมืองน่าน คือ ท้องซิ่นจะมีแนวขวางลำตัวดูแล้วคล้ายกับซิ่นป้อง ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มของผ้าซิ่นที่มีรูปแบบพิเศษ มีลายในแนวขวางลำตัว ดูแล้วคล้ายกับ “ซิ่นต๋า” ของหญิงชาวไทยวนในล้านนา มีการตกแต่งผ้าซิ่นด้วยกรรมวิธีการทอแบบต่างๆในแนวขวางลำตัวที่ค่อนข้างหลากหลาย เเล้วเกิดลวดลายเพิ่มขึ้น พบได้เฉพาะที่เมืองน่านเท่านั้น 

ในภาพน่าจะเป็นเทคนิคการทอที่ชาวเมืองน่านเรียกว่า “มัดก่าน” หรือที่ทั่วไปเรียกว่า “มัดหมี่” ส่วนของผ้าซิ่นด้านล่างต่อด้วย “ตีนจกคำ” คือ ตีนซิ่นที่ทอด้วยกรรมวิธีการจกและมีการสอดแทรกไหมทองคำ หรือไหมเงินลงไปเพื่อให้ดูมีค่ามากยิ่งขึ้น “ตีนจก”ซึ่งนิยมกันมากในหญิงชาวไทยวนในล้านนา 

นอกจากนี้ “ตีนจก” ของเมืองน่านยังมีโครงสร้างเดียวกับตีนจกของหญิงชาวไทยวนในล้านนา แต่ตีนจกของเมืองน่านจะมีการใส่ลวดลายเฉพาะลงไป ทำให้เกิดเป็นผ้าซิ่นตีนจกรูปแบบเฉพาะที่สามารถพบได้เฉพาะในเมืองน่านเท่านั้น 

ส่วนทรงผมของพระกุมารีในภาพนั้นทำผมมุ่นมวย เรียกว่าเกล้าแบบ “วิดว้อง” ไว้กลางศีรษะ ปักด้วยปิ่นทองคำ หรือในล้านนาเรียกว่า “ปิ่นคำ” มัดมวยด้วยสร้อยคำ หรือ สร้อยทอง เจาะหูใส่ “ลานหู” มีลักษณะเป็นแผ่นแบนๆคล้ายแผ่นใบลานที่ทำจากแผ่นเงินหรือทองคำ นำมาม้วนแล้วใส่เข้าไป สวมสร้อยคอที่ทำจากทองคำ สวมรองเท้าแตะ 

ส่วนนางกำนัลแต่งกายคล้ายกับหญิงทั่วไปในล้านนา คือ นำผ้าแถบสีเรียบมาห่มเฉียงแบบสไบหรือคล้องทิ้งชายไปด้านหลังเรียกว่า “สะหว้ายแหล้ง” หรือ “เบี่ยงบ้าย” นุ่งซิ่นตีนจกรูปแบบเฉพาะที่พบได้ในเมืองน่านเท่านั้น มีการไว้ผมในรูปแบบการเกล้าผมแบบต่างๆ เรียกว่าเกล้าแบบ “วิดว้อง” และ “ตั้งเกล้า” ไว้กลางศีรษะปักปิ่นทองคำ หรือในล้านนาเรียกว่า “ปิ่นคำ” นางกำนัลบางคนมัดมวยด้วยสร้อยคำ หรือสร้อยทอง บางคนมัดมวยด้วยสร้อยเงิน เจาะหูใส่ “ลานหู” และไม่สวมรองเท้า เป็นต้น

PUBLISHER:
หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์
OTHER CONTRIBUTORS:
หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์
DATE:
07/02/2558
RESOURCE TYPE:
จิตรกรรมฝาผนัง
FORMAT:
Image/jpeg
RESOURCE IDENTIFIER:
คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิหอภาพถ่ายล้านนา ในกำกับของกรรมการอำนวยการหอภาพถ่ายล้านนา
SOURCE:
จิตรกรรมฝาผนัง
LANGUAGE:
ไทย/อังกฤษ
RELATION:
COVERAGE:
วัดหนองบัว อ.ท่าวังผา จ.น่าน ภาคเหนือ ประเทศไทย
RIGHT MANAGEMENT:
หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

Physical Data

COLLECTION NAME:
น่าน
IMAGE CODE:
000
SUBJECT AGE:
CATEGORY:
จิตรกรรมฝาผนัง
PROVENANCE:
ศาสตราจารย์กันต์ พูนพิพัฒน์
COVERAGE:
วัดหนองบัว อ.ท่าวังผา จ.น่าน ภาคเหนือ ประเทศไทย view map
ORIGINAL SIZE:
17.29 x 3.4 เมตร (ขนาดรวมทั้งฝาผนัง)
DIGITAL SIZE:
15,200 x 9,400 Pixels