วัดหนองบัว ทิศใต้ช่องที่ 1-2-3(กัณฑ์ที่ 9)1.11

หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

ภาพเขียนจิตรกรรมบริเวณด้านบนเหนือหน้าต่างช่องที่ 4 เขียนเรื่องราวในตอนท้ายของกัณฑ์ที่ 9 ตโยเสฏฐีธิตาเปสนกัณฑ์ เขียนเหตุการณ์ตอนที่เจ้าจันทคาธมาถึงบ้านเศรษฐี แล้วจึงแวะพักอยู่นอกบ้าน ด้านนางทั้ง 3 ต่างพากันเข้าไปในบ้าน และเข้าหาเศรษฐีผู้เป็นบิดาของตน นางทั้ง 3 นั่งลงกราบไหว้ แต่บิดามารดาต่างจำธิดาของตนไม่ได้ จึงถามว่า “แม่เป็นใครมาจากไหน” นางทั้ง 3 จึงตอบกลับไปว่า “ดิฉันเป็นธิดาของท่าน” เมื่อพอนึกได้ก็เข้ากอดร้องไห้ร่ำไรไต่ถามว่า “นี่แม่ไปทางไหนมาได้สุขทุกข์อย่างไรบ้างเล่าให้พ่อแม่ฟัง” นางทั้ง 3 ต่างก็เล่าให้บิดามารดาของตนฟังจนตลอดเรื่อง บิดามารดาจึงถามว่า “ก็จันทคาธเดี๋ยวนี้เขาอยู่ไหนพักอยู่นอกบ้าน ทำไมไม่พาเข้ามานี่”  นางทั้ง 3 จึงพากันออกไปเชิญเจ้าจันทคาธ เห็นเช่นั้นเเล้วเจ้าจันทคาธจึงถามนางทั้ง3 ว่า “จักไปเรือนของใครก่อน” เมื่อได้รับ​คำตอบว่า “ของดิฉันก่อน” ฉะนี้ เจ้าจันทคาธก็ไม่อาจปฏิบัติตามได้จึงนิ่งเฉยอยู่ ลำดับนั้นเศรษฐีผู้เป็นบิดาและมารดาต่างก็มาอ้อนวอนเอง เมื่อถามว่าจักไปเรือนของใครก่อน ต่างก็ชิงกันตอบว่า ไปเรือนของฉันก่อน เช่นนั้นเจ้าจันทคาธก็ไม่อาจจะไปได้ เหล่าเศรษฐีจึงถามขึ้นมา ความว่า เศรษฐี: นี้มิได้เป็นภรรยาของท่านหรือ 

เจ้าจันทคาธ: มิได้เป็น

เศรษฐี: นี่มิได้เป็นสามีของเจ้าดอกหรือ

ธิดา: เป็นแต่มิได้สมรสกัน

เศรษฐี: เพราะเหตุไร

ธิดา: เพราะบิดามารดายังไม่อนุญาต เขาจึงไม่รื่นรมย์ด้วย 

เศรษฐีทั้ง 3 ต่างก็พากันสรรเสริญและชมเชยว่าแปลกยิ่งนัก ยังไม่เคยได้ยินเรื่องเช่นนี้ บุรุษผู้นี้ซื่อตรงจริงและพร้อมกันยกธิดาของตนให้ แล้วจึงเชิญให้เจ้าจันทคาธไปบ้าน แต่มิอาจไปบ้านของใครได้ จึงได้เอ่ยขึ้นมาว่า “ถ้าท่านยกธิดาให้ก็จงปลูกเรือนให้ในที่นี้เถิด ถ้าผู้ใดเสร็จก่อนผู้นั้นก็ได้ทำการมงคลก่อน” เศรษฐีทั้ง 3 ต่างก็ทำปราสาทคนละหลัง ปราสาทของนางทิพโสดาเสร็จก่อนจึงได้ทำการมงคลก่อน ต่อมาเป็นปราสาทของนางประทุมบุปผา แล้วจึงตามด้วยนางสุคนธเกศี พระโพธิสัตว์ (เจ้าจันทคาธ) อยู่แห่งละ 3 วันๆ ถึงวันที่ 22 ก็ระลึกถึงนางเทวธิสังกา จึงบอกลาชายาทั้ง 3 ว่า “เราพลัดจากนางเทวธิสังกามานาน เมื่อระลึกถึงใคร่จักลาเจ้าไปตามหานาง”  ธิดาเศรษฐีได้ยินดังนั้นประหนึ่งว่าหฤทัยจะแตกสลาย ต่างร่ำไรรำพัน แล้วจึงไปแจ้งแก่เศรษฐีผู้เป็นพ่อตาแม่ยาย แล้วจึงอำลา

เหล่าเศรษฐีต่างพากันห้ามปราม พวกเราตั้งแต่งพ่อไว้ในฐานะบุตรหวังเป็นที่พึ่งพาอาศัย อย่างไรจักกลับเสียเล่า อย่าลืมพวกเราเสีย ถ้าพบนางแล้วจงมานี่อีกไม่ลืม พบนางแล้วจะเลยไปหาพี่ชายแล้วจักกลับมาอีก เมื่อเจ้าจันทคาธฝากชายาทั้ง 3 ไว้ในสำนักบิดามารดาแล้ว จึงใส่เกือกแก้ว ถือพระขรรค์กายสิทธิ์เหาะเรื่อยไปตามอากาศ แล้วลงริมฝั่งแม่น้ำอจิรวดี และนั่งอยู่ ณ โคนไม้แห่งหนึ่งลงอาบน้ำ แล้วขึ้นมานั่งบริโภคโภชนาหารอยู่ที่เดิม  

ภาพเขียนบริเวณเหนือกำแพง มีภาษาล้านนาเขียนกำกับอยู่ อ่านได้ความว่า “เจ้าจันทคาดเอานางทัง…..ม…มหาถ..ในเมิงสังกาสะ” และ “ลูกเศรีษฐี” 

ภาพเขียนภาพนี้เขียนภาพเศรษฐี ภรรยาและธิดาทั้ง 3 นั่งอยู่ในเรือนคล้ายวิหารโถง รูปแบสถาปัตยกรรมคล้ายกับวิหารของวัดในล้านนา 

ส่วนการแต่งกายของเจ้าจันทคาธและเศรษฐีทั้ง 3 และบริวารชาย สวมเครื่องแต่งกายแบบชาวบางกอก คือ สวมเสื้อคอตั้งแขนยาว นุ่งโจงกระเบนพร้อมผ้าคาดเอว ไว้ผมทรงมหาดไทย และไม่สวมรองเท้า ส่วนธิดาเศรษฐีทั้ง 3 แต่งกายแบบหญิงในล้านนา คือนำผ้าแถบสีเรียบมาห่มเฉียงแบบสไบหรือคล้องทิ้งชายไปด้านหลังเรียกว่า “สะหว้ายแหล้ง” หรือ “เบี่ยงบ้าย” นุ่งซิ่นตีนจก (คือซิ่นที่ต่อด้วยตีนจก ที่นิยมใช้ในหญิงไทยวนของล้านนา ส่วนท้องซิ่นก็เป็นรูปแบบเฉพาะที่พบได้แต่ในเมืองน่านเท่านั้น) ไว้ผมแบบมุ่นมวย เรียกว่าเกล้าแบบ “ตั้งเกล้า” หรือ “วิดว้อง” ไว้กลางศีรษะ  เจาะหูใส่ “ลานหู” มีลักษณะเป็นแผ่นใบลาน แผ่นเงิน หรือทองคำ นำมาม้วนแล้วใส่เข้าไป และไม่สวมรองเท้า

หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

จิตรกรรมฝาผนัง

Image/jpeg

คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิหอภาพถ่ายล้านนา ในกำกับของกรรมการอำนวยการหอภาพถ่ายล้านนา

จิตรกรรมฝาผนัง

ไทย/อังกฤษ

หอภาพถ่ายล้านนา โดย มูลนิธิรองศาสตราจารย์ กันต์ พูนพิพัฒน์

000

รองศาสตราจารย์กันต์ พูนพิพัฒน์

000